YAŞ/DOĞUM TARİHİ DÜZELTME DAVASI NEDİR?

Yaş/doğum tarihi düzeltme davası, kişinin kimliğinde bulunan doğum tarihinin değiştirilmesi amacıyla açılan bir dava türüdür.

Nüfus kaydında var olan bilgiler,  mahkeme kararı olmadan değiştirilemeyeceğinden, yaşlarında (doğum tarihlerinde) değişiklik yapmak isteyen kişiler, halk arasında yaş büyütme, yaş küçültme, yaş değiştirme olarak da bilinen yaş düzeltme davası açmak zorundadır.

Yaş düzeltmenin farklı birçok nedeni olabilir ama genellikle kişinin önce doğan kardeşinin kimliğinin kullanılması, köyde doğum yapılması nedeniyle nüfusa geç kaydedilme sonucu ortaya çıkan memur olma, askerlik, emeklilik, sınava girme gibi sorunların giderilmesi amacıyla açılmaktadır.

Yaş düzeltme davası, kişinin istediği zaman herhangi bir nedenle açabileceği bir dava değildir. Psikolojik nedenlerin gerekçe gösterilebileceği bir dava değildir. Kişinin kendini iyi hissetmesi için açılamaz. Bu nedenler davanın reddine yol açacaktır

Yaş düzeltme davalarının açılması ve sonuca bağlanması için aranan şartların gerçekleşmesi gereklidir.

Yaş düzeltme davasını açılabilmek için gereken şartları bu şekilde sıralayabiliriz. Davacının:

1. Hastanede veya doğum evinde doğmamış olması, (kayıtların kesin olduğu gerekçesi ile dava reddedilir)
2. Dış görünüşünün, iddia edilen yaşa uygun olması (hormonal bozukluklar olması halinde kemik yaşı testi talep edilebilir)
3. İddia edilen yaşta bir kardeşin bulunmaması (aynı anneden)
4. Haklı bir sebebinin bulunması

Şartlarını bir arada bulundurması gerekir.

Yaşın büyütülmesi ve küçültülmesi arasında herhangi bir hukuki fark bulunmamaktadır. Her ikisi için de mahkeme kararına ihtiyaç vardır. Yaşını büyütmek ya da küçültmek isteyen kişi eğer geçerli nedenleri varsa “asliye hukuk” mahkemesinde açacağı yaş düzeltme davası ile mahkemeden yaşının düzeltilmesini isteyebilir. Mahkeme gerekli araştırma ve incelemeden sonra koşulların bulunması halinde kişinin yaşının düzeltilmesine karar verebilecektir.

Yaş düzeltme davalarının görevli mahkemesi, asliye hukuk mahkemesidir. Yaş düzeltme davaları asliye hukuk mahkemesinde açılmak zorundadır. Yaş düzeltme davalarında yetkili mahkeme, davayı açan kişinin ikametgâhındaki asliye hukuk mahkemesidir.

Nadir durumlar haricinde yaş düzeltme davası sadece bir kez açılabilir. Kısa sürede sonuçlanan davalardır. Ortalama 2-4 ayda sonuçlanır. Ancak mahkemenin kemik yaşı tespitine başvurması halinde süreç uzayabilir.

Kemik yaşı testi iskeletin gelişmesi, olgunlaşma derecesidir. Tespit edilen kemik yaşı ile gerçek yaş arasında 1-2 yıl kadar farklılık olsa da yaş tespit edilirken başvurulan en önemli ve güvenilir yöntemdir. Kişinin kemik gelişimi 25 yaşından sonra durduğu için 25 yaşın üzerinde olan ve yaş düzeltme davası açmak isteyen kişilere kemik yaşı testi yapılmaz.

Yaş düzeltme davasında da diğer davalarda olduğu gibi tanığa gerek duyulur. Çünkü hastane, doğumevi raporunun olmaması, kemik yaşının tespit edilememesi ya da gerçek yaşı ortaya çıkarak herhangi bir resmi delilin bulunmaması hallerinde tanık beyanları hâkimin karar vermesi açısından önemli bir etkiye sahiptir. 

Yaş düzeltme davaları kişiye sıkı sıkıya bağlı haklardandır, bu davayı 18 yaşından küçüklerin açması söz konusu değildir. Bu kişiler yerine velisi (anne, baba) ya da vasisinin açması gerekmektedir.

Yaş düzeltme talebinde bulunulması (dava açılması) demek, hâkimin mutlaka istenilen yaşa hükmedeceği anlamına gelmez. Gerekli araştırma ve deliller ortaya konulduktan sonra hâkim davanın kabulüne ya da reddine karar verecektir. 

AHMET HAKAN BURTAŞKIRAY